Çocuklarda Kıyafet Seçimi

Çocuklarda inatlaşma dönemi ortalama 1,5 ile 3 yaş arasında yaşanan bir süreçtir. Bu süreçte çocuk kendisini ispatlama çabası içindedir. Anne ve babanın her dediğine hayır diyerek, kendi bağımsızlıklarını ve sınırlarını genişletmek, aynı zamanda güçlerini kabul ettirmek isterler. Ebeveyn için oldukça zor ve yıpratıcı geçen bu süreçte sınırlar, kurallar net ve kararlı olarak belirlendiğinde, aynı zamanda tutarlı olarak uygulandığında çocuk bunlara uyum sağlar. Bu dönemde çocuklar “Hayır” cevabını kabul etmezler. Anne-baba “hayır cümlelerini” olumlu cümlelere çevirerek bu dönemi sağlıklı şekilde atlatabilirler.

Özellikle bu dönemde her konuda inatlaşmadan, geri dönüş yapmayacağınız kurallar koymanız gerekir. Örneğin çocuğunuz, okuluna pijama ile gitmek istiyorsa ya baştan izin verin ya da hayır dediyseniz sonuna kadar tavrınızı koruyun. Mevsimine uygun olmayan kıyafetler giymek isteyen çocuklara da kuralları ve yapılması gerekenleri hatırlatabilir farklı alternatif ve seçenekler sunabilirsiniz. Çocuğunuz sizin tüm çabalarınıza rağmen kendi istekleri konusunda ısrarcı davranıyorsa, sakinliğinizi korumanız çok önemlidir. Bu aşamada çocuğu zorlamayın sakinleşmesi için bekleyin ve dikkatini başka bir noktaya çekmeye çalışın.

Çocukla iletişim kurarken olumsuz ve kırıcı cümleler yerine, mümkün olduğunca olumlu cümlelerle durum anlatılmalıdır. Eğer çocukla çatışmaya girilmişse, öfkeli bir tavır takınmak durumu daha da zorlaştıracaktır. Bunun yerine her zaman ılımlı ve uzlaşmacı bir ses tonuyla konuşmaya özen gösterilmelidir. Unutulmamalıdır ki asıl amaç; çocuğa kimin güçlü/güçsüz olduğunu göstermek değil, o anda elde edemeyeceği bir şeyden vazgeçmesini sağlamak olmalıdır. Çocuğa istediği kıyafetin neden o an giydirilemeyeceği basit ve anlayacağı bir şekilde açıklanmalıdır.

Çocuklara giyim konusunda seçme hakkı tanınmazsa; özgüven eksikliği, çekingenlik, içe kapanıklık, kararsızlık ve hep yönlendirilmeyi bekleme gibi kişilik problemleri ortaya çıkabilir. Çocuğun istediği kıyafeti seçmesi ve özgürlüğünü yaşaması da sağlanmalıdır. Ancak bu şekilde ileriki dönmelerde kendi kararlarını kendi verebilen, çevresinden çok etkilenmeyen, bilinçli bir birey olması sağlanabilir. Eğer çocuk uygun kıyafeti seçmiyorsa, ona alternatif kıyafetler sunulmalı ve onlar arasından seçmesi istenmelidir. Çocuk ona fırsat sunulduğunu bilirse hem kendine hem ebeveyne karşı güveni oturur. Her yaptığı yasaklanan ve anne-babalarından kötü geri bildirimler alan çocuklar gelişimlerini sağlıklı tamamlayamazlar.

3-6 yaş grubu çocuklar için kıyafet seçimi giderek daha önemli bir hal alır. Anaokuluna giden çocukların da artık bir sosyal çevresi vardır. Arkadaşlarına, öğretmenlerine kendini beğendirmek onlar için önemlidir. Ama daha da önemlisi bu yaş grubundaki kız çocuk anneyi, erkek çocuk babayı rol model olarak gördüğünden onlar gibi giyinmek ister. Kız çocuk annesi gibi giyinip, süslenmek isteyebilir. Erkek çocuk babasının parfümünü sıkmaktan hoşlanabilir. Bunların hepsi normal gelişim sürecinin bir parçasıdır. Çünkü bu dönemde çocuğunuz bireyselleşmeyle ilgili önemli adımlar atmaktadır. Artık size bebekliğindeki kadar muhtaç değildir. Yemeğini kendi yiyebilmekte, suyunu içebilmekte, yürüyebilmekte, konuşarak kendini anlatabilmektedir. Aynı zamanda artık kıyafetlerini, ayakkabılarını kendi başına giyip çıkartabilmeyi öğrendiği yaştadır. Bu dönemde çocuğun bireyselleşmesini desteklemek son derece önemlidir. Çünkü bu konuda desteklenmemesi hatta çocuğun artık kendi yapabileceği şeylerin hala ailesi tarafından yapılması, çocuğu hem öfkelendirebilir hem de özgüveninin sağlıklı bir şekilde gelişmesine engel olabilir. Çocukla bu tarz konularda inatlaşmak, daha da büyük krizlere yol açabilir. Unutmayın ki, çocuğunuzun inatlaşması ya da sürekli olarak itiraz etmesinin nedeni çoğu zaman kendisinin de bir birey olduğunu göstermek içindir. Bu noktada, her zaman için temel kuralımız; çocuğunuzun, sizin sınırlarını çizdiğiniz bir çerçeve içinde özgür hissetmesini sağlamaktır.

Kıyafet seçimi konusu da çocuğunuzun bireyselleşmesini destekleyebileceğiniz bir alandır. Fakat bu konuda çocuğunuzu tamamen özgür bırakmanız bazen sıkıntı yaratabilir. Çünkü çocuklar bizler gibi mevsime ya da o anki hava durumuna bakarak seçim yapmazlar. Özellikle 3-4 yaş grubu için ‘hava soğuk, bunu giyemezsin’ cümlesini anlayıp, kabul etmek daha zorlayıcıdır. Sizin çizeceğiniz bir çerçeve içinde ona seçim hakkı sunabilirsiniz. O günkü hava durumuna göre önce siz birkaç çeşit kıyafeti dolaptan çıkartıp, çocuğunuzun onların arasından seçmesini isteyebilirsiniz. Başlangıçta adet olarak çok fazla seçenek sunmayın. Bu seçenekler çocuğunuz bu duruma alıştıkça ve yaşı büyüdükçe artabilir. Bunu bir alışkanlık haline getirmeniz, çocuğunuzun da her seferinde giyeceği kıyafet konusunda söz hakkı olduğunu hissetmesi, ona iyi gelecektir. Aynı uygulamayı kıyafet alışverişi sırasında da yapmanızı tavsiye ederim. Bütçenize, mevsime ve çocuğunuzun yaşına uygun olan birkaç seçenek içinden, kendi kıyafetini kendisinin seçmesini isteyebilirsiniz. Siz çocuğunuzun bir birey olduğunu ve mümkün olan konularda kendi seçim hakkının olduğunu hatırlayıp, buna göre davranırsanız, çocuğunuz bunu size zorla hatırlatmak zorunda kalmayacaktır. Böylece arada inatlaşmalar olsa bile, büyük krizler haline gelmeyecektir.

Bunun yanı sıra çocuğunuzla birlikte dolabını kışlık ve yazlık kıyafetler olarak ayırabilirsiniz. Kışın yazlıkları beraber kaldırabilir, yaz geldiğinde tekrar beraber çıkartabilirsiniz. Bu konuda elbette o yaştaki bir çocuktan büyük bir yardım alamazsınız. Ama küçük de olsa bu işin bir kısmına dahil olması, hem kendi kıyafetleri üzerinde kontrolünün olduğunu hissedecektir, hem de yazlık-kışlık kıyafetlerin farklılığnı daha iyi anlayacaktır. Bu da seçim yaparken, alakasız bir şey giymek istemesinin önüne geçebilir. Bu konuyla ilgili çocuğunuzdan bariz şeylerle ilgili yardım alabilirsiniz. Örneğin kısa kollular ile uzun kolluları ayırmasını, atkı-bere-eldivenlerini ayırmasını isteyebilirsiniz. Bu yaş grubundaki çocuklar zaten ailelerine yardım etmeyi genelde çok severler. Bunu bir de ona oyun gibi sunarsanız, daha da çok ilgisini çekebilir. Kıyafetleri kaldırma işlemini yaparken, mutlaka başında çocuğunuza basit bir dille neden kaldırdığınızı ve havalar değiştiğinde o kıyafetlerini tekrar çıkartıp giyebileceğini söyleyin.

Kitap Önerisi Çocuğunuza Sınır Koyma – Robert J. Mackenzie